Huzur Dersleri

Dedemiz Dramalı Ali Rıza Efendi'nin 1897-1906 yılları arasındaki Ramazan aylarında 11 kez muhatap olarak Huzur Derslerine katıldığını Ebül'ulâ Mardin'in Huzur Dersleri kitabından öğrenmiş bulunuyoruz. Bu dönem Osmanlı padişahı II. Abdülhamit'in saltanatının son yıllarına denk gelmektedir. Tahttan bir darbeyle indirilmekten korkan II. Abdülhamit Dolmabahçe Sarayı'nın deniz kenarında olmasından dolayı savunmasız olduğunu düşünerek Beşiktaş semti sırtlarında bir dizi köşk ve kasır yaptırmıştır. Bu yapılar topluca Yıldız Sarayı adıyla anılmaktadır. II. Abdülhamit saltanatı boyunca Osmanlı Devletini buradan yönetmiştir. Ali Rıza Efendi'nin huzur derslerine katıldığı yıllarda padişah saraya kapanmıştı ve mecbur olmadıkça saraydan ayrılmazdı. Gelenek olduğu üzere her cuma günü selamlığa (cuma namazı) çıkan padişah bu amaçla bile Yıldız Sarayı'nın içinde yaptırdığı Hamidiye Camii'ni kullanırdı. II. Abdülhamit huzur Dersleri için ise gene Yıldız Sarayı içinde bulunan Çit Kasrını kullanmıştır.

Çit Kasrı'nın fotoğrafı yanda görülmektedir. Dramalı Ali Rıza Efendi'nin huzur derslerine katıldığı mekan olan bu yapı günümüze kadar hasarsız ulaşmış, tek katlı ve ahşap bir binadır. 2007 yılına kadar IRCICA Kütüphanesi olarak hizmet vermekteydi. Şimdi ise müze ve sergi salonu olarak kullanılmaktadır.

Huzur Dersleri her yıl Ramazan ayında padişahın huzurunda yapılan, Osmanlı devletinin en seçkin ulemasının katılımıyla gerçekleşen dinî sohbetlerdi. Bu geleneğin geçmişi Osmanlı Devletinin kuruluş yıllarına kadar uzanmaktadır. Ancak padişah III. Mustafa (1757-1774) döneminde huzur dersleri kesin bir geleneğe bağlanmıştır. Huzur dersleri Ramazan boyunca 8-10 defa olmak üzere 5-6 değişik içtima heyeti tarafından icra edilirdi. Her içtima heyeti 1 muharrir ve 5-10 muhataptan oluşurdu. İçtima heyetinin üyeleri şeyhülislam tarafından önceden tavsiye edilir ve padişah tarafından onaylanırdı. Genellikle üyeler Fatih, Süleymaniye ve Beyazıt gibi İstanbul'un en gözde cami ve medreselerinde görev yapan müderris ve dersiamların arasından seçilirdi. Huzur derslerine katılan ulema bir hata yapmadıkları sürece senelerce derslere katılmaya devam ederler, derslerin sonunda padişah tarafından para, altın ve erzakla ödüllendirilirlerdi.

Huzur derslerine konu olarak Kuran-ı Kerim'in bir suresi seçilir, bu sure muharrir tarafından okunduktan sonra dersler tefsir, tartışma ve soru-cevap şeklinde devam ederdi. Derslerin bitmesinden sonra hep birlikte iftar yapılırdı. II. Abdülhamit dindar bir padişah olduğu için huzur derslerine özel bir ilgi duymuş bir padişahtı. Dedemiz Dramalı Ali Rıza Efendi en son olarak 1906 yılının Ekim ve Kasım aylarına denk gelen Ramazan ayındaki Huzur derslerine katıldı. Üyesi olduğu içtima heyetinin muharrirliğini, daha önce iki kez birlikte çalışmış olduğu Tosyalı İsmail Zühtü Efendi yaptı. Ali Rıza Efendi bu en son katıldığı huzur dersinden 6 ay sonra, tam 27 Nisan 1907 tarihinde vefat etti. II. Abdülhamit bu tarihten sonra 2 yıl daha padişahlık yaptı. 1909 yılında 31 Mart Vakası sonucu tahttan indirildi.