Edirnekapı Mezarlığı

Yandaki resimde Edirnekapı semtinin 1922 yılında "Societe Anonyme Ottomane d'etudes et d'enterprises Urbaines" tarafından yapılmış bir haritasını görebiliriz. Ali Rıza Efendi'nin Edirnekapı Mezarlığına defnedildiği 1907 yılı ile 1922 yılı arasında bu mezarlıkta önemli bir değişiklik yapılmadığını varsaymak mümkün.Ebül'ula Mardin'in 2. cildi 1961 yılında yayınlanmış Huzur Dersleri kitabında Dramalı Ali Rıza Efendi'nin mezarının yeri Edirnekapısı dışında İbrâhimi Halebî civârında İbni Kemâl'e giden yolun solunda şeklinde tarif edilmektedir. Burada söz edilen yerler 18. yüzyılda İstanbul'da yaşamış bir fıkh âlimi olan İbrâhimi Halebî ile 16. yüzyılda yaşamış Kemal Paşazade olarak da bilinen bir Osmanlı şeyhülislamı olan İbni Kemâl'in türbeleridir. Ali Rıza Efendi'nin mezarının yeri yakınındaki ünlü din adamlarının türbelerine göre verilmiştir.

Yandaki harita ise aynı bölgenin 1922 tarihinde yapılmış haritayla aynı oranda ölçeklendirilmiş şimdiki halini göstermektedir. Mehmet Nermi Haskan tarafından yazılmış ve İstanbul Eyüp Belediyesi tarafından yayınlanmış EyüpSultan Tarihi adlı eserin Türbeler bölümünde İbn-i Kemal'in türbesi aşağıdaki şekilde tarif edilmektedir:
Edirnekapı dışında, Münzevi Caddesi üzerinde, Emir Buhari Cami civarında ve Eyüp'e giden yolun sol tarafında idi. Cami, 1941 tarihinde Vakıfça yıktırılmış ve türbe de, 1974 yılında Haliç Köprüsü çevre yolu yapımı sırasında, yola geldiğinden şimdiki yerine nakledilmiştir. Bugün, Haliç Köprüsü'nden gelindiğine göre, Edirnekapı dışındaki alt geçidin sol tarafında, set üzerinde ve Edirnekapı Mezarlığı duvarı yanındadır.

Yukarıdaki bu ifadeden Ali Rıza Efendi'nin mezarının Münzevi Caddesi üzerinde olduğu fakat İbn-i Kemal Türbesine kıyasla surlara daha yakın olduğu sonucunu çıkarabiliriz. O zaman Ali Rıza Efendi'nin mezarının çevre yolu inşaatından etkilenmemiş olması ihtimali vardır.

Yeni haritayla eski haritayı üstüste koyacak olursak 1922 yılı ile günümüz arasında Edirnekapı bölgesinde yapılan değişiklikleri görmek mümkündür. Bizans surlarının dışından geçen 100. Yıl ve Savaklar Caddeleri aynı yerdedir ancak genişletilmişlerdir. Eski haritada Edirnekapı Caddesi olarak gösterilen caddenin başlangıcı 100 metre kadar kuzeye doğru kaydırılmış ve Edirnekapı Kavşağı inşa edilmiştir.

Burada bizi ilgilendiren Münzevi Caddesinin durumudur. Eski ve Yeni haritalara bakılacak olursa Çevre yolu Münzevi Caddesinin ortasından geçerek caddeyi ikiye bölmüştür. Caddenin çevre yolunun dış kısmında kalan bölümü hala mevcuttur ve Münzevi Kışla Caddesi olarak anılmaktadır. Caddenin çevre yolunun iç kısmında kalan bölümü ise ortadan kaldırılmıştır ve şu anda Edirnekapı Şehitliğinin içinde bulunmaktadır. Mehmet Nermi Haskan'ın kitabında Eyüp'e giden yoldan kastedilen yol Çelebi Caddesi'dir. Çelebi Caddesi hala eskiden bulunduğu yerle aynı yerde durmaktadır. Bu durumda Dramalı Ali Rıza Efendi'nin mezarı eğer hala ayaktaysa Edirnekapı Şehitliği içinde Çelebi Caddesi ile Çevreyolu arasında Çelebi Caddesine yakın bir mevkide bulunmalıdır. Ancak 100 yılı geçen bir süre içinde mezarın ne durumda olduğu, hava şartları, hırsızlık ve bakımsızlıktan ne şekilde etkilendiğini bilmek mümkün değildir.